Hidroklorik Asit

Hidroklorik Asit

Hidroklorik asit, halk arasında tuz ruhu diye bilinen bir inorganik asittir. Rensiz, açık sarı renginde keskin bir kokusu olan berrak bir çözeltidir. Metallerle reaksiyona girdiğinde yanıcı hidrojen gazı açığa çıkarır. Ayrıca oksitleyici maddelerle reaksiyonunda klor gazı açığa çıkar ve bu gaz oldukça zehirlidir. 30–60 Lt lik bidonlarda ve 1000 Lt lik IBC tanklarda satışı yapılmaktadır. Ayrıca tankerle de satışı mevcuttur.  Hidroklorik asit çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.

Hidroklorik asit kullanım alanları:

Hidroklorik asit, su arıtmada, reçine rejenerasyonunda, metal sektöründe, yüzey temizlemede, petrol, kimya sanayinde, gıda, ilaç, boya, tekstil gibi çok değişik sektörlerde kullanılmaktadır.

Hidroklorik asit, hidrojen ve klor elementlerinden oluşan, oda sıcaklığı ve normal basınçta sıvı halinde bulunan kimyevi bir bileşiktir. Yerleşim ve yaşam alanlarının (Ofis, ev) temizliğinde sıklıkla kullanılan hidroklorik asidin çamaşır suyu ile beraber kullanılması zehirlenmelere kapı aralayabilir. Peki, hidroklorik asidin halk arasındaki ismi nedir?

Islak zeminlerin (banyo veyahut tuvalet) fayanslarının temizliği ve parlatılmasında kullanılan hidroklorik asit halk arasında tuz ruhu diye anılır Endüstri Devrimi esnasında, endüstrideki ehemmiyeti keşfedilen asit, önce Leblanc işlemi, sonrasında Solvay işlemi ile endüstri alanında üretilmeye başladı.  Üretilmesi sonrasında çok geniş bir kullanım alanı ortaya çıktı. Hidroklorik asit, tarihte yeni kolaylıkların bulgununda ehemmiyetli roller üstlendi. Son zamanlarda PVC den demir-çeliğe, organik madde imalatından gıda sektörüne kadar hemen hemen tüm alanlarda hidroklorik asit kullanılmaktadır. . Hidroklorik asit fiyatı diğer kimyasallara göre uygun olduğundan sanayide yaygın şekilde tercih edilir. Sanayinin temel kimyasallarından biri haline gelmesi, hidroklorik asitin önemini günden güne artırdı.

Bir çok asit gibi hidroklorik asit, sağladığı kolaylıkların yanında, zehirli bir maddedir ve insan dokuları başta olmak üzere çoğu yüzeye büyük tahribat verir. Bu yüzden bu asit ile çalışılırken azami dikkatli olunması ve güvenlik tedbirlerini en üst düzeyde tutulmalısı gerekir. Asit, toksik olmasının yanında, gözler ve cilt için tahriş edicidir, ciltte yanıklara kapı aralamaktadır ve solunum sistemi için tahriş edici özellik taşımaktadır.Kapalı ortamlarda kullanımında özellikle dikkat gerekir.

Hidroklorik asitin bulunuşunda karşımıza tarihin en önemli kimyageri , kimyanın babası olarak adlandırılan Cabir bin Hayyan çıkmaktadır. Hidroklorik asit, ilk kez MS 800 lerde Cabir bin Hayyan tarafından, sofra tuzunun sülfürik asit ("vitriol") ile karıştırılmasıyla ele geçirildi. Cabir, keşfettiklerini derleyerek daha sonraları 20 değişik kitapta topladı.  Bu 20 kitap, asırlar süresince hem simyanın hem de asitlerin temel kitapları arasında bulundu. Cabir ciddi ve çalışkan bir bilim adamıydı. Cabir ın bulgularından biri de, hidroklorik asit ve nitrik asitin karışımıyla hazırlanan kral suyudur. Kral suyu, uzun yıllar süresince, simyada ehemmiyetli bir yer edindi. günümüzde de önemli kullanım alanları vardır.

Orta Çağ da hidroklorik asit, Avrupa da acidum salis veya tuz ruhu isimiyle bilinmekteydi. Türkiye de de kullanılan tuz ruhu tabiri bugün yalnızca temizlik emelli alanlarda kullanılır.  Yeniden Avrupa da kullanılan bir başka kullanım olan muryatik asit terimi, son zamanlarda hâlâ kullanılmaktadır. sanayi devrimi sonrası Avrupada hidroklorik asit yeni yöntemlerle üretildi. 17. asırda Johann Rudolf Glauber isimli Alman kimyager, Mannheim işlemi nde sodyum klorit tuzunu ve sülfürik asiti kullanarak sodyum sülfat ve hidrojen klorür gazı çıkarmayı muvaffak oldu. İngiliz bilim insanı Joseph Priestley de 1772 seneninde saf hidrojen klorür ele geçirmeyi muvaffak oldu. Yeniden bir başka İngiliz kimyager Humphry Davy, asit özelliğinin hidrojenin varlığından ileri geldiğini tespit ederek asitlerle anhidritlerin değişik olduğu neticenine vardı.

Endüstri Devrimi sürecinde, yeni ihtiyaçlar ve bu ihtiyaçları gidermeye yönelik çalışmalar neticesinde yeni yöntemler keşfedildi. Sodyum karbonat (soda) gibi alkaliler ve yan ürünlerine olan talebin neticesi Nicolas Leblanc ismindeki Fransız kimyager, bu alandaki endüstri dalları için teşebbüste bulundu. Leblanc işlemine göre kireç taşı, kömür ve sülfürik asit kullanarak tuzun alkali olabileceği söz konusuydu. 1863 teki Alkali Yasası na ve başka Avrupa ülkelerindeki bilim insanlarınca duyuru edilen benzer yasalara göre, reaksiyonmaya giren aşırı hidrojen klorür, havaya karışmaktaydı.

Üretimlerin masraflarını azaltmak için 20. asrın başında Leblanc işlemi, yerini hidroklorik asit yan ürünleri olmaksızın Solvay işlemi ne bıraktı. Bu işlem, Leblanc işlemine göre çok daha ucuz ve çok daha kolay ele geçirilebilir bir yoldu. Başta 20. asırdaki sanayi dallarında görülen aşırı talep artışı olmak üzere, giderek hidroklorik asit, sanayinin bir hayli alanında ehemmiyetli yer edinmeye başladı. 1988 den beri hidroklorik asit, Birleşmiş Milletler in Narkotik örgütleri tarafından 2. Tablo göstergeci olarak, narkotik teşhislerinde kullanılmaktadır.